Günlük Hayatta Tecrübe İşe Yarar mı?

“Konusunda en az üç yıl deneyimli” diye başlar pek çok iş ilanı. Herkes deneyimli insan ararsa her sene mezun olan yüz binlerce insan ne yapacak? Ya bedava ve sigortasız angaryacılık yapacak ya da gökten deneyim düşmesini arayacak.

Deneyim derken kimin ne kastettiği, duyanın ne anladığı da kolay öngörülebilir bir şey değil. Eskiden “tecrübe” vardı. İş tecrübesi, hayat tecrübesi, seyahat tecrübesi denince o iş ya da işlemi pek çok defa yapmış olmak, detaylarını bilmek anlaşılırdı. Tecrübeli kalp cerrahı bir çok defa kalp elden geçirmiş, hata yapma ihtimali düşükten de daha düşük adamdır örneğin. Tecrübeli futbolcu, rakibe tekmeyi sallarken ya da yalandan ceza sahasında düşerken çok ustadır. Bu bir tecrübedir.

Günlük kullanımda ise içinde tecrübe geçmeyen konu pek azdır. Dil kurumu tecrübe için “bir kimsenin bir sürede ya da hayat boyu edindiği bilgilerin tamamı” derken günlük hayat konunun bilgiyle olan ilişkisini müsteşar seviyesinin de altına indirmiştir. Oteller tatil tecrübesi sunarken, kebapçılar lahmacun, otomobiller sürüş, ayakkabılar yürüyüş, gözlükler görüş, bankamatikler finansal işlem tecrübesi sunarlar. Teknolojinin insana hükmetmesi gerektiğine, kendilerinin de teknolojiye hükmettiklerine inanan ve sadece bilgisayarca konuşabilen tayfa var birde.

Televizyonda “hafta sonu sabahı, ormanda yürümeyi ve kozalak toplamayı tecrübe edeceğiz” deniyor ya da “bilmem ne marka arabanın dizel bilmem ne modelini yağışlı hava da tecrübe edeceğiz” diyorlar. Bugüne kadar pek bir şey tecrübe edemediler herhalde, o yüzden. Ya “Avrupa ülkelerinin tamamını tecrübe etmek isteyenler!” Deneme sınavlarını deneyimleyerek sınav tecrübesi kazanacak çocuklar, sınav sistemleri değiştirme deneylerinin tüplerinde, dilleriyle beraber ziyan olup gidebilirler.

Aslında tecrübenin bir fayda olarak her alanda ittirilmesinin önemli bir nedeni fonksiyonel, elle tutulur faydanın, teknolojinin yaygınlaşmasıyla ayrıştırıcılığını yitirip yerine yeni ve duygusal faydaya doğan ihtiyaçtır. Duyguların satımı da tecrübe yoluyla oluyor artık. Günlük hayatta ne kadar tecrübeli olursanız olun, tecrübenin işe yaramayacağı bir sürü şey karşınıza çıkacaktır. Belki ilerde biz de tecrübelerimizden faydalanırız!