Hermeneutik Nedir?

Türkçeye hermenötik şeklinde de uyarlanmış olan hermeneutik kelimesinin Türkçe anlam karşılığı “yorumbilim”dir. Hermeneutik, Hristiyan teolojisinde kutsal metinlerin yorumlanması konusunda ortaya çıkan tartışmalar sonucu ortaya çıkan bir nevi anlam ve yorum bilimidir.

İslam felsefesindeki karşılığı “tefsir” olmakla beraber, Türkçede yöntem bilimi anlamına gelen metodolojinin alanına giren bir kavramdır. Kelime etimolojik olarak ele alındığında, kaynağının Antik Yunan dönemine dayandığı ve bu dönemden beri farklı alanlar altında, zaman zaman farklı kavramları karşıladığı görülür. Hermeneutik kelimesinin kökeni olarak Antik Yunan tanrısı olan Hermes gösterilir. Hermes, bu dönemde Gök’ü temsil eden tanrılar ve Yer’i temsil eden insanlar arasında aracı olan bir tanrıdır. Görevi, tanrıların buyruklarını ve sözlerini insanlara yorumlamak ve açıklamak olan Hermes, tanrısal olanın yorumcusu olarak kabul edilir. Hermeneutik kelimesinin kaynağı Antik Yunan’da mesaj tanrısı olan Hermes’in bu fonksiyonudur. 19. yüzyıldan sonra, bu kelime teoloji ve hukuk alanlarının dışına çıkarak daha genel bir anlam kazanmış ve felsefi bir disiplin olmaya başlamıştır. Günümüzde hermeneutik, bir metnin yorumlanması, üstü kapalı anlatımların açıklanması ve asıl amacının anlaşılması gibi amaçlarla kullanılır. Bu dönüşümle beraber hermeneutik, edebiyat disiplininde de kullanılmaya başlanan bir yöntem haline gelmeye başlamıştır.

Hermeneutiğin edebiyattaki görevi, yazar/metin ve okur arasında bir köprü oluşturmak, bir edebiyat eserinde yazar tarafından oluşturulan anlamı ortaya çıkarmaktır. Antik dönemde yazar, iyi bir eğitimin ve sıkı bir çalışmanın sonucu olarak ortaya bir şeyler koyarken, daha sonraları “deha” kavramıyla beraber yaratıcılık ve doğuştan gelen yetenekler ön plana çıkmaya başlamıştır. Bu da, dehanın, yani yazarın, kendisinde doğal olarak bulunan yeni ve yaratıcı bir şeyler ortaya koyma özelliğinin farkında olmadan yapılan bir eylem olduğu ve dolayısıyla yazarın ortaya koyduğu ürün üzerinde bir kontrolü olmadığı ve bu ürünü bilinçsiz bir şekilde oluşturduğu düşüncesine sebep olmuştur. Bu noktada, yazar ve okur arasında aracı olmak görevini hermeneutik üstlenerek, edebiyat metnindeki asıl anlamı yorumlama ve açıklama görevi taşır.

Yeni bir yazı da görüşmek üzere.