İbn-i Sebe

Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) ruhunun ufkuna yürüdüğünde İslâmiyet Arap yarımadasının dışına henüz taşmamıştı. Ve o gün itibarıyla Müslümanlıkla şereflenenlerin kahir ekseriyeti "Sahabi" unvanını almışlardı.
O günün Müslümanları, dini ilk kaynağından öğrenme, Allah Resûlü'nün sohbetiyle müşerref olma, ilk dönem sahabilerinden her şeyin doğrusunu anlama gibi ayrıcalıklara sahiplerdi.

Hulefa-i Râşidîn döneminde -Allah'ın inayetiyle- İslâmiyet, kısa zamanda geniş bir sahaya yayıldı. Ulaşılan her yerde, Nasr sûre-i celîlesi'nin müjdesi gerçekleşiyor, İslâm'a fevc fevc dehaletler oluyordu. Bu durum her ne kadar sevindirici olsa da sosyal gerçekler hükmünü icra ediyordu. Bu derece geniş ve yaygın bir coğrafya üzerinde İslâm'ın bütün anlam ve inceliklerini, hikmet ve hakikatlerini, yeni Müslümanlığı kabul etmiş milletlere intikal ettirmek, mizaçları farklı kavimleri İslâmî potada eritmek ve yoğurmak fevkalâde zor bir işti. Hızlı yayılmanın yanında her yerde aynı kıvam tutturulamıyordu. Yeni Müslüman olmuş halk tabakaları, işlenmemiş ham toprak gibiydiler. Bu durum, bilhassa kendini İran'da açık bir şekilde gösteriyordu.

Bu arada Efendimiz'in vasiyeti neticesinde Arap yarımadasından Hz. Ömer tarafından çıkarılan o günün Yahudileri bunu bir türlü hazmedememişlerdi. Yeniden Medine'ye dönüp intikam almak istiyorlardı. Hz. Ömer tarafından fethedilen ve bin yıldır taptıkları ateşleri söndürülen Pers topluluğunun burukluğundan ve Hz. Ömer'e karşı içlerinde besledikleri şuuraltı düşmanlıktan istifade etmek istediler. Fitne ve fesadın önünde adeta bir kale kapısı gibi duran Hz. Ömer'in şehadetinden sonra kırılan kapıdan içeriye girmek kolay oldu.

Abdullah ibn-i Sebe, bu düşüncenin reisiydi. Medine'ye sızmanın en kolay yolunun iyi bir Müslüman görüntüsü çizmek olduğunu biliyordu. Hz. Osman zamanında muttakî bir derviş kılığında Medine'ye gelip Müslümanların teveccühünü kazanmaya başladı. Acelesi yoktu. Hesabı uzun solukluydu. Elbet bir gün maksadına ulaşacaktı. Bu zeki, ikna kabiliyeti yüksek, muttakî, güleryüzlü, kibar, efendi görünümlü münafık, her geçen gün Medine toplumu içinde kendi yerini sağlamlaştırıyordu. Onun ikiyüzlülüğünden şüphe edip insanları uyarmak isteyenleri etkisiz bırakacak kadar profesyonel ve pişkin bir münafıktı.

İbn-i Sebe, yakınındaki ekibiyle birlikte İslam coğrafyasının en büyük fitnesini başlatmak üzere düğmeye bastı. İran'daki Hz. Ömer nefretini, Hz. Ali taraftarlığına devşirme stratejisi güdecekti. Hicaz'dan kalkarak Basra, Küfe ve Şam'ı dolaştı. Kendi cinslerinin büyük yardımları ile cahil avamı kandırarak gizli teşkilâtına bağladı. Asıl maksatları Kur'an'ı ortadan kaldırmak, İslâmiyet'i yıkmaktı. Hz. Osman'ın bir kısım uygulamalarını eleştirerek, insanlar arasında kavmiyetçilik fikrini yeniden yeşertmeye başladı. Hilafetin aslında Hz. Ali'ye yakıştığını, Hz. Osman'ın artık bırakması gerektiğini söylüyor, insanları buna inandırıyordu.

İbn-i Sebe, bu propagandanın özellikle yeni Müslüman olmuş geniş halk kitlelerinde tesir ettiğini görünce faaliyetlerine hız verdi. Arkadaşlarını toplayarak onlara, "Biz asıl harbe yeni başladık. Bilmiş olun ki, bu, Müslümanlar arasında kıyâmete kadar devam edecek bir savaşın başlangıcıdır. Şimdi, biz Ali'yi takdis edeceğiz ve ettireceğiz. Ona, yerine göre 'ulûhiyet' yakıştıracağız, yerine göre 'peygamberdir' diyeceğiz, yerine göre de "Hilâfetin, Ali'nin hakkı olduğunu, fakat Ebû Bekir, Ömer ve Osman'ın onun bu hakkını gasb ettiklerini' anlatacağız." demişti.

İbn-i Sebe ve arkadaşları, bu kararı aldıktan sonra etrafındaki adamlarını, bu fikirleri yaymak üzere görevlendirdiler. Bunlar, "Hilâfet Ali'nin hakkı idi. Hilâfete lâyık olan Ali ve evlâtlarıdır. Bu hak, onlardan gasp edildi. Üç halife, bilhassa Ömer, bu hakkı gasb etmekle Allah'ın iradesine karşı geldiler... Allah'ın iradesine itaat için Ali'den yana çıkmak lâzımdır..." diye telkinlere başladılar. Bu telkinler, halk tarafından kabul görünce, daha da ileri giderek insanlara ilâhlık isnat eden "Hulûl Akidesini" İslâm inancına sokmak için gayret gösterdiler. İslâm inancını asıl çizgisinden saptırarak, tevhit akidesine taban tabana zıt bir inanışı yaymaya başladılar. "Hulûl Akidesi' İranlıların eski dinlerinde de vardı. Bu bakımdan, bu bâtıl itikat onlarda kolaylıkla taraftar buldu. Bu fitne öyle tesir etti ki, dâhilde büyük çatışmalara, harplere sebep oldu. Hz. Osman'ın şehid edilmesinin arkasında da hep bu fitne vardı.

İbn-i Sebe, İslâm'ın sinesinde derin bir yara açtı. Bazı toplumlardaki Hz. Ömer düşmanlığını, kavmiyetçiliği, dini iyi bilmemeyi çok iyi kullandı. Çizdiği nazik, beyefendi, muttakî, güleryüzlü insan profili ve üstün ikna kabiliyetiyle çok insana tesir etti. Hakikaten kendisinin de dediği gibi, kıyamete kadar sürecek bir ayrılığın tohumlarını attı.

Hani şair diyor ya bugünün Müslüman'ını uyarmak için; "Ebû Leheb ölmedi Yâ Muhammed, Ebû Cehil kıtalar dolaşıyor". Peki ya İbn-i Sebe, o ne yapıyor dersiniz?

Süleyman Sargın
7 Ocak 2011, Cuma