İlahi Komedya!

Hem Rönesans dönemi özelliklerini hem de klasik dönem özelliklerini bir arada taşıyan İlahi Komedya, Dante tarafından İtalya’nın Ortaçağ ve Rönesans arasındaki geçiş döneminde yazılmıştır. Eserde, Dante’nin Cehennem, Araf ve Cennet’e olan düşsel ve düşünsel yolculuğu anlatılıyor. Bunlar aynı zamanda kitabın bölümleridir. Dante, kendi iç karmaşasına çözüm ararken, bir yandan da mutluluğa ve huzura ulaşmaya çalışır ve sevdiği kadın olan Beatrice ile bir yolculuğa çıkar. Yapay bir destanın özelliklerini taşıyan İlahi Komedya’da açık bir şekilde Hristiyanlık ve inançla ilgili bölümler ve semboller vardır. Birçok konuda İslam dininde anlatılanlarla ortak yönler taşımakla beraber, bazı noktalarda da ayrılır.

Eserde en çok dikkat çeken noktalardan biri, Dante’nin cesur bir şekilde, dini kullanan ve bir çıkar kapısı haline getiren dönemin din adamlarını Cehennem’e yerleştirmesidir. Bu noktada Dante, din adamları tarafından insanlara empoze edilen kulluk anlayışı, bu dünyada çektiğimiz sıkıntıların diğer tarafta ödüllendirileceği ve hem kesin hem de sonsuz mutluluğa ulaşacağımız gibi düşünceleri ve inançları yıkmayı amaçlamıştır. İnsanlar ve tanrı arasında kendilerini aracı olarak gören bu din adamları, elbette bariz bir şekilde insanları hizada tutmak ve bu dünyada hak ettiklerini istemelerini engellemek için otoriteler tarafından görevlendirilmişlerdir. Dante’nin bu eseriyle bu düşünceyi yıkması, insanın tek başına önemli hale gelmesine ve birey olarak da önem kazanmasına sebep olmuştur. Dante’nin evreninin merkezinde Dünyanın bulunmasının sebebi sahip olduğu hümanistik bakış açısıdır. Yani insanın önemi ve aracılar olmadan da tanrıya yönelebileceğini vurgulayan bir bakış açısına sahiptir.

Zaten felsefe de, dini, insanın mutluluğunu öbür dünyaya ertelemesini sağlayan bir düşünce sistemi olarak görür. Bu yüzden felsefe (Hegel) dinin, bu dünyada insanın mutlak tine (ideal/güzel olana) ulaşma çabasında bir yol olamayacağını savunur. Din, bu dünyada bizi amacımıza ulaştırmaz çünkü tamamen diğer dünya üzerine kurulmuş bir sistemdir. Bu açıdan bakıldığında, Dante’nin sadece edebiyat ve din anlayışı üzerinde değil, felsefe üzerinde de etkileri olduğu görülür.