PARA KOLEKSİYONU HAKKINDA BAZI ŞEYLER

Bir pulun peşinden diye bir anımı paylaşmış ve para koleksiyonu hakkında merak ettiğiniz
konularda yardımcı olabileceğimi yazmıştım.Öyle görünüyor ki merak eden arkadaşlarımız var.
Para koleksiyonculuğu son beş padişah döneminden itibaren başlar.Daha önceki dönem paraları tarihi eser kapsamına girer ve özel alınan izinlere tabidir.Kayıt altında yapılır.Biz gelelim
konumuza ilk kağıt para Osmanlı İmparatorluğun son dönemlerinde bastırıldı. Sultan Abdülmecid'in tahta çıktığı sıralarda devlet büyük bir para sıkıntısı içinde bulunuyordu. 1840 yılında, 160 bin Osmanlı Altını karşılığında "Kâime-i Mutebere" adı verilen kağıt paralar çıkarıldı.
O tarihe kadar çeşitli madenlerden (altın,gümüş,bakır,bronz ve nikel gibi) basılmıştır.Bu paralar
üzerinde dönem padişahlarının tuğraları cülus leri olurdu.Cülus padişahın tahta çıktığı zaman
başlar ve her yıl için bir Cülus sayılırdı.Örneğin Abdülmecid 1 kuruş 2. Cülus gibi.Yani Abdülmecit
tahta çıktıktan sonra 2.yılında basılan 1 kuruş.Osmanlı dönemi bu şekilde.gelelim Cumhuriyet
dönemine.

1924 yılında tedavüle çıkarılan ve tasarımını aynı zamanda İstiklal Madalya sının da tasarımcısı olan Türk heykeltıraş, ressam, para, pul ve madalya modelci si Mesrur İzzet Bey’in yaptığı 100 para, 5 kuruş ve 10 kuruş, Cumhuriyet döneminin ilk madeni paraları olarak basıldı. Bu paralardaki değer yükselişi 1925 yılında tedavüle çıkan ve halk arasında manda gözü olarak adlandırılan 25 Kuruş takip etmiştir. Hem ekonomik hem de sosyal anlamda değişen Türkiye Cumhuriyet’in ilk yıllarında insanların para keselerindeki yerlerini almışlardır.
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Osmanlı’dan kalma madeni ve kağıt paraların kullanımına devam edilirken, İstanbul Darphanesi, her yıl sürekli olarak yeni paralar basarak, Osmanlı madeni paralarını dolaşımdan çekmiştir.
O dönemlerden günümüze bir çok değişik madeni para basılmıştır.Para üzerinde yapılan her
değişikliğe emisyon denmekte emisyonlarda yapılan değişiklere de tip denmektedir. Günümüzde kullandığımız paralar 9.Emisyon 1.tip paralardır.
Koleksiyon yapacağımız zaman ilk emisyondan başlayarak her yıl basılanı tarihine göre
bulacağız.Bu kadarla da bitmiyor madeni paraların bir kısmında ters düz olayı da vardır.
Örneğin elimize bir lira alalım Atatürk resmi yukarı bakacak şekilde tuttuğumuzda yandaki tırtıklı kısım da yazan TC ibaresi düz okunuyorsa o para düz ters konumda ise o para ters
olarak nitelendirilir.Bu her madeni parada bulunma mesela günümüzde bir lira ve elli kuruşlarda
olup diğerlerinde yoktur.Dönem içerisinde de böyledir.Koleksiyon da bunlara da dikkat ederek
biriktirmek gerekir.Bir paranın tam olması için ters ve düz olarak ta bulundurulması gerekir.
bunun dışında birde hatıra paraları vardır ve ara ara basılmaktadır,bunlarında takip edilmesi
gerekir.
Kağıt paralarda durum ,bu ters düz olayı olmayıp genel olarak aynıdır .Günümüz paraları 9.
emisyon 1.tip paralardır.1.emisyon 1.tip 1 lira İngiltere de basılmış olup 1927 yılında tedavül
edilmiştir.


Para koleksiyonculuğun da birde hatalı(errör) basılan dikkatten kaçıp tedavüle sunulan paralar
vardır hatalarına ve durumlarına göre değer biçilir.Koleksiyon yapılan paralar birde durumlarına
yani eskilik, yıpranma, kırışıklık,üzerindeki çizik ve deforme durumlarına göre çil,çil altı, çok temiz ,temiz gibi ayrılır.Değerleri bu duruma göre belirlenir.